Artikelen

Politieke ambities voor sociaal ondernemerschap

17 maart nadert: nog een paar weken voor politieke partijen om hun programma’s te verdedigen in debatten. Welke plannen hebben de partijen voor het stimuleren van sociaal ondernemerschap? Zetten ze in op de transitie naar een duurzame en sociale economie? Social Enterprise NL zet de belangrijkste punten uiteen. 

Gepubliceerd op 26 februari 2021

Publiek-privaat groeiprogramma
Het aantal sociale ondernemingen is de laatste jaren hard gestegen, ze zijn succesvol, ze groeien, ze zorgen voor banen en bovenal creëren ze maatschappelijke impact. Er is veel kennis bij individuele ondernemers en instellingen, maar om de totale impact van deze ondernemers echt op te schalen is het bundelen van kennis wenselijk. D66 wil een groeiprogramma om sociaal ondernemerschap verder te stimuleren. 

“We stimuleren sociaal ondernemerschap in de samenleving, bijvoorbeeld door een landelijk publiek-privaat programma met aandacht voor impactmeting. We bundelen en delen kennis zodat bijvoorbeeld gemeenten niet opnieuw het wiel hoeven uit te vinden.” (D66)

De BVm
Een belangrijk thema in het stimuleren van sociaal ondernemerschap is een nieuwe rechtspositie voor ondernemers met een maatschappelijke missie. Staatssecretaris Mona Keijzer (CDA) maakte afgelopen zomer bekend dat het kabinet juridische erkenning voor deze ondernemers introduceert. Met de maatschappelijke BV, de BVm, wordt het mogelijk voor bedrijven om hun maatschappelijke missie op een heldere manier vast te leggen.

Er is brede steun voor de gedachten achter de BVm, zo is terug te zien in partijprogramma’s van het CDA, ChristenUnie, D66, SGP, Volt, GroenLinks en PvdA. Op zeer korte termijn wordt een voorontwerp gepubliceerd en opengesteld ter consultatie. Met de brede politieke steun is de kans aanwezig dat het nieuwe kabinet het wetsvoorstel tot een volgende stap zal brengen. 

“Wij willen de maatschappelijke onderneming wettelijk verankeren als een
eigen rechtsvorm voor maatschappelijke initiatieven zonder winstoogmerk.” (CDA)

“Betere herkenning- en erkenning voor deze [sociale] ondernemingen is nodig. Daarom komt er een aparte modaliteit voor deze bedrijven in het Burgerlijk Wetboek: de Besloten Vennootschap maatschappelijk (BVm).” (CU)

“We willen een duidelijke erkenning van sociale ondernemingen in de wet, bijvoorbeeld als maatschappelijke BV (BVm). Dat biedt sociaal ondernemers en de samenleving helderheid en zekerheid.” (D66)

“Voor bedrijven die maatschappelijke impact belangrijker vinden dan alleen maar winst maken, moet er een apart label of statuut komen.” (SGP)

"Ondernemers die maatschappelijke doelen op de eerste plaats hebben, moeten ondersteund worden met een specifiek beleid voor sociale ondernemers. We pleiten voor Europees erkende certificaten om deze maatschappelijk relevante ondernemingen te kunnen oprichten en behouden." (Volt)

“Bedrijven spelen een sleutelrol in de overgang naar een solidaire en duurzame samenleving. Daarom krijgen bedrijven een wettelijke plicht om zich maatschappelijk verantwoord te gedragen en de mogelijkheid om hun maatschappelijke missie vast te leggen in hun statuten.” (GroenLinks)

“Sociaal en groen ondernemerschap wordt de norm. Bedrijven leggen hun maatschappelijke missie (“raison d’etre”) vast.” (PvdA) 

In de steun achter de gedachten van de BV zijn enige verschillen zichtbaar, bijvoorbeeld voor het type onderneming voor wie wettelijke verankering wordt bedoeld. Het CDA spreekt over initiatieven zonder winstoogmerk, de SGP heeft het over bedrijven die maatschappelijke impact boven financieel gewin stellen en de PvdA vindt het juist belangrijk dat álle bedrijven hun maatschappelijke missie vastleggen. De ChristenUnie, Volt en D66 zien vooral het belang van betere her- en erkenning van de sociale onderneming door de nieuwe rechtspositie. 

Inkoop
In het stimuleren van sociaal ondernemen komt de impact van overheidsinkopen terug in de partijprogramma’s. Inkoop en innovatie zijn een krachtig middel in het economische beleid. Met een totaal inkoopvolume van 75 miljard kan de overheid volgens de ChristenUnie aan verschillende maatschappelijke doelen tegelijkertijd werken ‘zoals duurzaamheid stimuleren, banen creëren en innovaties realiseren’. 

Ondernemers die aantonen dat zij maatschappelijke meerwaarde realiseren – een basisprincipe van de sociale onderneming - moeten voorrang krijgen bij aanbestedingen, blijkt uit partijprogramma’s van GroenLinks, D66, PvdA en CDA. Zo heeft D66 de ambitie dat ‘maatschappelijke meerwaarde een prominentere rol krijgt in de Aanbestedingswet’ en stelt de PvdA dat ‘sociale en groene ondernemingen een voorrang krijgen bij aanbestedingen van de overheid’. Volgens het CDA kan een eigen rechtsvorm voor de maatschappelijke onderneming zorgen voor zekere voorrang bij het toekennen van aanbestedingen. 

“Een wettelijke basis regelt de structuur en de zeggenschap van belanghebbenden en maakt het mogelijk om maatschappelijke ondernemingen voorrang te geven
bij overheidsaanbestedingen.” (CDA)

Arbeidsparticipatie
Het arbeidsparticipatievraagstuk staat al jarenlang op de politieke agenda. Ook bij het kabinet Rutte III, maar een doorbraak in het vraagstuk blijft uit. Sterker, met de komende recessie zal de positie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt verslechten. Veel sociaal ondernemers stellen zichzelf de missie om de zelfredzaamheid van kwetsbare mensen te vergroten en hen baankansen te bieden. Het CDA vindt beloning voor deze ondernemers passend:

“Wij belonen en ondersteunen ondernemers die mensen met een beperking in dienst nemen.” (CDA)

GroenLinks maakt zich hard voor een lokale aanpak met een rol voor de sociale onderneming: 

“Werk is belangrijk voor ons welzijn en er is genoeg zinvol werk te doen in de ouderenzorg, het onderwijs of in de wijken. Het gaat om een baan met fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden en tenminste het minimumloon. Gemeenten krijgen de middelen om deze banen te creëren in samenwerking met (sociale) ondernemingen, lokale maatschappelijke organisaties, sociale coöperaties en sociaal ontwikkelbedrijven.” (GroenLinks)

True price
Tot slot wordt in de partijprogramma’s van GroenLinks, SGP, PvdD en D66 aandacht besteed aan het rekenen met echte prijzen, ook wel true pricing. Dit is relevant voor de transitie naar een impact economie, omdat het op deze manier voor bedrijven veel aantrekkelijker wordt om maatschappelijke waarde centraal te stellen.   

"We gaan de werkelijke kosten van producten en diensten in de prijs doorberekenen, zodat ze niet meer afgewenteld worden op de hele samenleving.” (PvdD)

“Een eerlijke prijs houdt ook rekening met de maatschappelijke kosten. We staan pal voor de keuzevrijheid van mensen, maar wel binnen de spelregels van een eerlijke en duurzame economie en ‘echte’ marktwerking op basis van alle relevante kosten.” (D66)

Brede aandacht voor sociaal ondernemen
Concluderend is er brede politieke aandacht voor sociaal ondernemerschap. Zes van de dertien zittende partijen noemen sociaal ondernemen expliciet en pleiten voor verdere stimulering. Ook de relatief nieuwe partij Volt geeft sociaal ondernemen een plek in het partijprogramma. Er is vooral aandacht voor de juridische positie van sociaal ondernemers en de partijen vinden het belangrijk dat ondernemen met maatschappelijke meerwaarde voorrang krijgt bij overheidsinkopen. De inzet op true pricing lijkt in opkomst, maar blijft beperkt tot een aantal partijen. Tot slot is er nog weinig aandacht voor het creëren van kennisdeling over sociaal ondernemen bij overheidsorganisaties. De City Deal Impact Ondernemen, die 11 maart van start gaat, biedt de komende drie jaar mogelijkheden voor ministeries, provincies en gemeenten om kennis uit te wisselen over stimuleringsbeleid voor sociaal ondernemerschap.  

Social Enterprise NL blijft zich in de periode van kabinetsformatie inzetten voor een prominente plek voor sociaal ondernemen in het nieuwe regeerakkoord. Eerder publiceerde wij onze agenda Naar een nieuwe economie: de sociale onderneming als wegbereider.  

Benieuwd hoe de politieke partijen denken over de inrichting van de economie van de toekomst? Volg 1 maart om 20.00 uur Het Economiedebat van De Balie en Social Enterprise NL. 

Meld je aan voor onze nieuwsbrief!

Contact

Cabralstraat 1
1057 CD Amsterdam
info@social-enterprise.nl

 

Route

 

 

KVK-nummer: 54772028

BTW nummer: NL8514.34.447.B01

Founding partners:

 

  • PwC-logo-wit.png
  • logo stichting doen.png
  •