Artikelen

Buy Social XL 2022: Zichtbaar en onzichtbaar werken aan impact

Hoe kunnen weggegooide vette frietjes de Johan Cruijff ArenA van energie voorzien? Waarom zijn er een levensgrote, kleurrijke giraf en een iPad van tachtig kilo aanwezig? En wat heeft sociaal ondernemen met zout te maken? Aan creativiteit en nieuwe ideeën geen gebrek tijdens Buy Social XL. Inkopende organisaties en sociale ondernemingen ontmoeten elkaar tijdens dit jaarlijkse evenement vol pitches, Best Practices en een netwerkborrel.

Gepubliceerd op 22 april 2022

De editie van vrijdag 8 april is de eerste in twee jaar die weer op locatie is georganiseerd. En wát voor een locatie: De Hallen in Amsterdam. Directeur Johan Valster doet, na een kort welkomstwoord door medeorganisator en presentator Karen Poot, de ontstaansgeschiedenis van De Hallen uit de doeken.

Hij vertelt dat het complex ooit dienstdeed als plek om tramwagons te stallen. Na het vervallen van deze functie is twintig jaar lang geprobeerd om de locatie opnieuw te ontwikkelen. Zonder succes. Zo stuitten de plannen voor een groot uitgaanscentrum op verzet van omwonenden. Toen een groep nieuwe ontwikkelaars de buurt vroeg om mee te denken, werden de ingebrachte ideeën simpelweg genegeerd.

Op een gegeven moment kwamen een aantal ‘oude mannetjes’ – Johans woorden – zelf met een plan, waarin wél de wensen van de buurt waren meegenomen. Daaruit bleek vooral behoefte aan allerlei sociale voorzieningen. Maar om als ontwikkelaar de gunst van de gemeente te winnen, was ook een commerciële component nodig. De oplossing: een mix van verhuur aan commerciële partijen en aan sociale werkplaatsen, waarbij de laatste slechts de helft van de huurprijs zouden betalen.

Het idee kreeg groen licht, juist vanwege het commerciële aspect. Tien jaar geleden is begonnen met de verbouwing. Nu brengen jaarlijks drie miljoen mensen een bezoek aan dit bruisende centrum voor onder meer cultuur, horeca, sociale initiatieven en winkels. Er worden gratis activiteiten voor de buurt georganiseerd, zoals een poppenkast voor kinderen. Ook zijn de sociale ondernemingen Makers Unite, Beeldend Gesproken en Recycle in De Hallen gevestigd, die aan het einde van de dag nog met een rondleiding zijn te bezoeken.

De herbestemming van het complex is een mooi voorbeeld van wat sociale of impactondernemingen kenmerkt: creativiteit, nieuwe ideeën en oog voor wat écht betekenis heeft – niet alleen wat winst oplevert. Of, zoals Willemien Vreugdenhil van de City Deal Impact Ondernemen het verwoordt: ‘zout’ … Uh, wat?

“Onzichtbaar”

Willemien vertelt dat zout vijf functies heeft en dat sociale of impactondernemingen die ook hebben. De eerste is schoonmaken, want sociale ondernemingen “reinigen neoliberale verdienmodellen op betekenis”. De tweede is “smaak geven”. De derde functie is “activeren”: net zoals landbouwbedrijven vroeger bij het inzaaien zout toevoegden om te zorgen dat gewassen ontkiemden, is het de rol van sociale ondernemingen om dat met nieuwe initiatieven te doen. Daarnaast heeft het mineraal een conserverende functie, net zoals sociale ondernemingen “bederf” in de keten tegen moeten gaan. Als laatste schept zout dorst, zoals het ook aan sociale ondernemingen is om “verlangen te creëren”.

Maar, waarschuwt Willemien, zout heeft een schaduwkant: het kan leiden tot verzilting of samenklontering. Sociale ondernemingen moeten voorkomen dat ze samen gaan klonteren; om impact te maken is juist samenwerking met het reguliere bedrijfsleven nodig. Met te veel moralisme of paternalisme stoot je dat af – zout moet volgens haar juist “onzichtbaar” z’n werk doen.

Mooie voorbeelden

Niet andere ondernemingen de les gaan lezen dus. Maar hoe samenwerkingen in de praktijk zorgen voor impact, verdient natuurlijk wel alle zichtbaarheid. Daarom krijgen vandaag een aantal Best Practices een podium: drie mooie voorbeelden van inkopers en sociale ondernemingen die elkaar gevonden hebben.

Als eerste komt de samenwerking tussen De Hallen en Recycle aan bod. Johan Valster betreedt opnieuw het podium – in z’n eentje, omdat de spreker namens Recycle helaas met een coronabesmetting thuiszit. Recycle is een fietsenwinkel annex werkplaats die dagbesteding en re-integratie biedt aan mensen met een psychiatrische achtergrond. Zij maken fietsen, fietsaccessoires en bijzondere producten van oude fietsmaterialen – “Echt leuke cadeautjes die je wilt hebben”, aldus Johan. Daarnaast houden de Recycle-medewerkers de doorgang in De Hallen netjes en wijzen ze bezoekers de weg. Gemiddeld stromen jaarlijks vier van deze mensen uit naar een reguliere baan.

Johan Valster is trots op de samenwerking met Recycle en vertelt dat hij de allerleukste baan ter wereld heeft. Maar Huib Pasman heeft een nog veel leukere baan, zegt hij zelf. Hij is innovatiestrateeg bij de Johan Cruijff ArenA. Samen met Lara van Druten van The Waste Transformers vertelt hij hoe voedselafval van bedrijven in Amsterdam Zuidoost, waaronder dat van de ArenA zelf, wordt omgezet in lokale groene energie en meststoffen. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt halen het voedselafval in de omgeving met elektrisch vervoer op en verwerken het. De energie wordt onder meer gebruikt om het voetbalstadion te verlichten en de grasmat te bemesten. Het meeste afval is welkom, behalve als dat voedsel is dat alleen om uiterlijke redenen wordt weggegooid; de ‘kromme’ komkommer weggooien is voedselverspilling en kan nog via andere wegen een bestemming krijgen. Vette frietjes zijn voor The Waste Transformers juist hoogwaardig afval – die leveren namelijk relatief veel energie, meer dan bijvoorbeeld een rotte tomaat.

De derde Best Practice is de samenwerking tussen Chubb Fire & Security en deBesteEHBOdoos. Chubb Fire & Security is onder andere bekend van de brandblussystemen die in tal van gebouwen te vinden zijn. Als extra service levert het bedrijf aan zijn klanten sinds enige tijd de duurzame verbanddozen van deBesteEHBOdoos. Deze dozen, voor 97% gemaakt van karton, zijn volledig te recyclen. Daarnaast bestaat het grootste deel van de medewerkers van deBesteEHBOdoos uit mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zij zorgen ook voor het onderhoud van de dozen, door de inhoud tussentijds te controleren en aan te vullen.

 

 

Giraf en iPad

Tussen alle Best Practices door zijn ook de producten en diensten die sociale ondernemingen bieden vandaag goed zichtbaar. Zo staat al de hele middag een kleurrijke giraf op het podium. Deze blijkt neer te zijn gezet door onderneming Nic&Mic: het is een duurzaam kunstwerk, gemaakt van afgedragen teenslippers. Jaarlijks kopen wereldwijd namelijk zo’n drie miljard mensen teenslippers. Oude exemplaren belanden door slechte afvalverwerking vaak in de oceaan, waar ze deel worden van de plastic soup. Nic&Mic werkt samen met Ocean Sole: dit initiatief haalt in Kenia jaarlijks zo’n miljoen slippers op en verwerkt dat tot basismateriaal voor kunstenaars. Dit verkleint de afvalberg en biedt werkgelegenheid aan mensen in Kenia – niet alleen voor het ophalen, maar ook zeventig Keniaanse kunstenaars gaan voor Nic&Mic met het materiaal aan de slag.


Een ander goed zichtbare onderneming is Studio Wae. Niet alleen vanwege de folder die bij binnenkomst op iedere stoel ligt, maar ook dankzij de reusachtige, tachtig kilo wegende iPad waarop belangstellenden de projecten van de ontwerpstudio kunnen zien. Net als Nic&Mic gebruikt Studio Wae afval als basismateriaal; niet om er giraffen van te maken, maar circulaire bestrating, vloeroplossingen en wandpanelen.

Nic&Mic en Studio Wae zijn slechts twee van de vijftien sociale ondernemingen die deze dag hun diensten pitchen aan inkopende partijen. Ze krijgen allemaal anderhalve minuut op het podium om te vertellen wat ze aanbieden en wat voor type inkopers ze zoeken. De meeste ondernemingen zijn grofweg te verdelen in twee stromingen. MEO, The Young Digitals en Swink richten zich vooral op digitale dienstverlening – denk aan online marketing, webdesign en digitale kantooroplossingen – gecombineerd met het bieden van werk aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. BLOOM your message, EcoGiving, Binthout, Fraenck, Reflower, Made Blue, Instock en Sprinklr richten zich met creatieve producten meer op (ecologische) duurzaamheid.

Digi Surfer combineert beide stromingen. Door laptops op te knappen en betaalbaar te verkopen wordt de afvalberg kleiner. Ook helpt de onderneming mensen om hun digitale vaardigheden te verbeteren, zodat iedereen mee kan komen in een samenleving die steeds meer om deze vaardigheden vraagt.

Een bijzonder verhaal is dat van Jari Hazelebach. Hij vertelt dat zijn beide ouders doof zijn. Dat heeft hem geïnspireerd tot het ontwikkelen van Speaksee: een microfoonsysteem dat razendsnel spraak omzet naar geschreven tekst. Hier kunnen tot negen Speaksee-microfoons op worden aangesloten, waarbij de tekst van elke spreker in een eigen kleur wordt weergegeven. Op deze manier kunnen mensen die doof of hardhorend zijn toch deelnemen aan groepsgesprekken.

 

 

 
Zaadjes geplant

Er is dan ook veel belangstelling voor Speaksee en andere deelnemers tijdens de netwerkborrel na afloop. Hier krijgen potentiële inkopers en ondernemers de gelegenheid om verder kennis met elkaar te maken en eventueel iets af te spreken. Dat doen ze onder het genot van hapjes en drankjes verzorgd door Gosling Coffee, Lemonaid, GRO, brouwerij De 7 Deugden, Wilder Land kruidenthee, Nederlands Wijnbouwcentrum, SUNT en Ching’s Tea Home.

In een gezellige sfeer worden leuke en goede gesprekken gevoerd en vele visitekaartjes uitgedeeld. Kortom, de zaadjes voor allerlei nieuwe samenwerkingen worden tijdens deze middag rijkelijk geplant. Als daar de juiste hoeveelheid zout aan is toegevoegd, zal er de komende jaren nog heel veel moois gaan ontkiemen!

 

Foto's door: Roos Trommelen

Meld je aan voor onze nieuwsbrief!

Contact

Cabralstraat 1
1057 CD Amsterdam
info@social-enterprise.nl

 

Route

 

 

KVK-nummer: 54772028

BTW nummer: NL8514.34.447.B01

Founding partners:

 

  • PwC-logo-wit.png
  • logo stichting doen.png
  •