Wat levert 10 jaar sociaal ondernemen op?

Honderden mensen die voorheen thuiszaten hebben ze aan een betaalde baan geholpen. Een miljoenenbesparing voor het UWV, maar belangrijk nog; het zit in hun DNA om iedereen op een ondernemende manier een kans te geven in de maatschappij. AutiTalent, Ctaste en The Colour Kitchen stonden aan het begin van de beweging van sociaal ondernemerschap en vieren dit jaar hun 10-jarige jubileum. Wat levert tien jaar sociaal ondernemen op? En wat is ervoor nodig om een succesvolle sociale onderneming te draaien?

Meedoen in de maatschappij

Sinds de oprichting van Social Enterprise NL (2012) is er expliciet aandacht voor sociaal ondernemen. De voorbeelden zijn er echter al veel langer. ‘Waar we vroeger de vreemde eend in de bijt waren, zien we nu een groeiende beweging van sociaal ondernemers. Er worden verhalen gedeeld en die inspireren anderen ook weer om impact te maken. Sociaal ondernemen levert gewoon heel veel op voor de maatschappij’, aldus Sandra Ballij, oprichter Ctaste. Sociaal ondernemers zoeken vernieuwende oplossingen voor maatschappelijke problemen, zoals bijv. klimaatverandering, armoedebestrijding en arbeidsparticipatie. Ctaste, The Colour Kitchen en AutiTalent richten zich op die laatste categorie en creëren banen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. ‘70% van de mensen met een zintuiglijke beperking is werkloos, dat kan echt niet. We zijn toch geen ontwikkelingsland? De afgelopen jaren hebben we meer dan 150 mensen aan het werk geholpen, die anders thuis hadden gezeten. Dat is een heleboel geld; zoveel mensen, maal zoveel uitkeringen’, aldus Sandra. Paul Vermeer, oprichter AutiTalent, sluit zich hierbij aan: ‘We hebben miljoenen voor het UWV bespaard.’ Belangrijker vindt hij echter dat ze 175 mensen met autisme aan een baan hebben geholpen. ‘In Nederland zijn 180.000 mensen gediagnosticeerd met autisme en hiervan heeft maar 25% een betaalde baan. Met AutiTalent zorgen we ervoor dat ze meedoen in de maatschappij. Ook hebben we 200 zeer tevreden opdrachtgevers, die in aanraking komen met autisme en ervaren dat mensen met autisme prima kunnen werken’, vertelt Paul. The Colour Kitchen maakt ook veel impact. Van 1 locatie en 10 leerlingen zijn ze uitgegroeid tot een onderneming met 24 locaties en jaarlijks leiden ze 200 leerlingen op tot horecaprofessionals. ‘Mensen een nieuwe kans geven, dat is onze missie’, aldus Joske, directeur the Colour Kitchen.

10 jaar geleden was sociaal ondernemen onbekend

‘Tien jaar geleden stond die manier van ondernemen nog helemaal niet bekend als sociaal ondernemen, we waren gewoon een detacheringsorganisatie’, aldus Paul. ‘Vroeger noemden we ons restaurant het commerciële concept en het opleiden van mensen het maatschappelijke concept’, vertelt Joske. Terugkijkend in de jaarverslagen ontdekt ze dat ze in 2011 sociaal ondernemen voor het eerst noemde. Sandra vertelt dat ze door Mark Hillen en Willemijn Verloop op sociaal ondernemen werd gewezen. ‘Mark en Willemijn legden uit dat we een social enterprise zijn. Vanaf toen zijn we Ctaste een sociale onderneming gaan noemen’. Van onbekend tot een begrip: langzaamaan treedt een cultuurverandering op. ‘Wij stonden met The Colour Kitchen destijds aan de vooravond van de beweging van sociaal ondernemerschap en ik vind het gaaf om te zien dat we steeds meer (h)erkenning krijgen. Ik geloof dat sociaal ondernemen de nieuwe manier van ondernemen wordt’, aldus Joske. 

Sociaal ondernemen is je kop boven het maaiveld uitsteken

‘Als sociaal ondernemer begeef je je in onbekend gebied, dat is niet makkelijk. Als je daarin succesvol wil zijn moet je je kop boven het maaiveld uitsteken. Je moet eigenwijs en volhardend zijn’, aldus Sandra. ‘We zijn vaak op ons bek gegaan, maar een echte ondernemer gaat ook op zijn bek. Niet alles is meteen een succes. In België hebben we allemaal beginnersfouten gemaakt, omdat we dachten dat hetzelfde daar werkt.’ Ook Joske heeft een weg afgelegd met hobbels. ‘Elke dag heeft iets opgeleverd. En zoals Joey, een van onze leerlingen onlangs zei, het hoeft niet altijd goed te gaan, om een goede dag te hebben.’ Bij AutiTalent hebben ze de afgelopen jaren een belangrijke les geleerd. ‘We willen geen opdrachtgever meer die alleen maar denkt aan zijn eigen belang of subsidies. Die laatste krijgen we trouwens niet. Samen hoge kwaliteit leveren en goed zorgen voor onze AutiTalenten voor een fatsoenlijke prijs, dat is de juiste mindset’, aldus Paul. Ondanks de hobbelige weg zouden alle drie de ondernemers morgen zo weer opnieuw starten. ‘Ik zou morgen echt weer sociaal ondernemer worden en de investering doen om groei bij mensen mogelijk te maken’, vertelt Joske.

Maak gebruik van de kennis en expertise van andere sociaal ondernemers

‘Tips voor startende sociaal ondernemers? Ga het gewoon doen. Denk in talenten en mogelijkheden in plaats van in beperkingen’, adviseert Paul. Om succesvol sociaal te ondernemen, is het belangrijk om vanuit je hart te werken en geduld te hebben. ‘Als je het puur doet, omdat het marketingwise slim is, dan hou je het niet vol’, aldus Joske. Wel plaatsen de sociaal ondernemers hier een kanttekening bij. ‘Je moet niet een te romantisch beeld hebben van sociaal ondernemen. Het maatschappelijke en het financiële aspect moeten in balans zijn. De financiële kant is niks waard zonder het maatschappelijke en andersom. Het is daarom belangrijk om eerlijk en zakelijk te zijn. Als je iemand hebt aangenomen die je het enorm gunt, maar niet goed werkt, dan moet je de samenwerking durven verbreken. Anders heeft je onderneming er uiteindelijk last van’, vertelt Sandra. Ook zien ze het als hun taak om ervoor te zorgen dat de huidige sociaal ondernemers niet dezelfde fouten maken. ‘Door de lessen van de afgelopen jaren te delen, versnellen we de beweging. Vind niet het wiel opnieuw uit, maar maak gebruik van onze kennis en ervaring’, aldus Joske. Paul sluit zich hierbij aan. ‘Wij helpen andere sociaal ondernemers met het opzetten van een goed businessmodel, zodat ze nog meer impact kunnen maken’. Uiteindelijk hebben The Colour Kitchen, AutiTalent en Ctaste allemaal hetzelfde doel: de wereld meenemen naar een inclusieve en solidaire samenleving.

Over AutiTalent, Ctaste en The Colour Kitchen

AutiTalent richt zich op de talenten van mensen met autisme. AutiTalent zoekt werk wat bij ze past en waar ze plezier uit halen.

Ctaste creëert met dineren in het donker een bijzondere belevenis en banen voor mensen met een visuele beperking.

The Colour Kitchen leidt mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt op tot horecaprofessionals, zodat ze daarna naar een vaste baan kunnen doorstromen.